در هر سیستمی بازخورد دادن و گرفتن مفید است و می تواند به بهبود ادامه سیستم کمک کند اما عموما نکته ای که لحاظ نمی شود هزینه بازخورد است.
درباره جامعه ایران و اینکه چرا رفتارهای ناشایست از رفتارهای عرفی و اجتماعی تا قانونی روز به روز به سمت منفی تر شدن می روند فکر می کردم.
قاعدتا می شود جواب های کلی تری که هر روز همه ما می شنویم را داد اما از نگاه تعامل فردی و منافع فردی این مورد را در نظر بگیریم تحلیل واقع بینانه تری بدست می آید.
اجازه بدهید کمی بیشتر با یک مثال توضیح بدهم:
کوچه ای که ما در آن زندگی می کنیم یک طرفه است. هر روز که با ماشین از کوچه به سمت سر خیابان حرکت می کنم فردی از روبرو خلاف جهت می آید و کوچه به اندازه ای که هر دو ماشین بتوانند از کنار هم بگذرند جا ندارد. دو گزینه وجود دارد، من به طریقی کنار بکشم تا روبرویی رد شود تا بتوانم به مسیرم ادامه بدهم یا به هیچ وجه همکاری نکنم تا هر دو در کوچه گیر کنیم. چه باید کرد؟
رفتار تعامل کردن و اجازه دادن به او برای گذشتن است، بهرحال ما کلی کار داریم و حوصله دردسر هم نداریم یک دقیقه معطل می شویم و بعد دنبال زندگیمان می رویم. اما برای روبرویی چه اتفاقی می افتد؟
روبرویی از اینکه مسیر 15 دقیقه ای را با خلاف آمدن در عرض 2 دقیقه طی کرده خوشحال است و اتفاقی هم نیافتاده. دفعه بعد در سر دو راهی انتخاب خلاف آمدن یا نیامدن چه کاری خواهد کرد؟ چون هزینه ای ندارد دوباره اینکار را تکرار خواهد کرد و تا زمانی که سود اینکار به هزینه اش بچربد اینکار را تکرار می کند.
از نگاه فردی شخصی حق ما را خورده و ما به او اجازه داده ایم، در واقع با او همکاری کرده ایم تا بتواند اینکار را انجام دهد و هر چه ما کمتر مقاومت کنیم منفعت او از خلاف کردن بیشتر می شود. ولی اگر ما بایستیم و کنار نرویم چه می شود؟ او معطل می شود و ما هم معطل می شویم و اگر او را مجبور کنیم تا آخر کوچه دنده عقب برود و در همه سناریوهای مشابه این اتفاق بیافتد برای این راننده خلاف آمدن هیچ سودی ندارد که هیچ وقتش گرفته شده و اعصابش خورد می شود و احتمالا در آینده نزدیک کسی خلاف نخواهد آمد.
چرا ما اینکار را نمی کنیم؟ چون هزینه اصلاح رفتاری که منافع آن را همه خواهند برد برای یک شخص بسیار بالاست و هیچ کس به تنهایی انقدر انرژی و زمان ندارد. چرا وقتی صرفا من هزینه می کنم و هیچ منفعتی برای من وجود ندارد اینکار را بکنم؟
پینوشت: برای ادامه دادن فکر کردن درباره این زمینه باید به مساله اعتماد اجتماعی بیشتر بپردازم.
